8 Σεπ 2016

Είναι άνθρωπος. Τέλος…


π. Χαράλαμπου Παπαδόπουλου(Λίβυου)

Σέβομαι απόλυτα τον μακαριστό πλέον, Αλέξανδρο Βέλλιο. Σέβομαι επίσης τις επιλογές του ακόμη κι αν είμαι κάθετα αντίθετος με την ιδεολογικοποίηση του θανάτου. Ανατριχιάζω και αηδιάζω, με τους θρησκευόμενους που σε έναν νεκρό πλέον άνθρωπο, βγάζουν μίσος, κακία, ειρωνεύονται και λοιδορούν το πρόσωπο του, εκτοξεύοντας κατάρες και μεταφυσικές απειλές. Δεν έχουν καμία σχέση με τον Θεό.
Όμως, με ενόχλησε κάτι σε όλη αυτή την υπόθεση. Αυτή η φοβερή ιδεολογικοποίηση του θανάτου και της δύναμης. Ο θάνατος δεν μπορεί να είναι πρόταση ακόμη κι όταν αναφέρεται στην ζωη και η δύναμη δε μπορεί να ταυτίζεται με την αξιοπρέπεια.


Ο δημοσιογράφος Αλέξανδρος Βέλλιος στις 4/9/16 επιλέγει να πεθάνει με μη υποβοηθούμενη ευθανασία. Στο «Τελευταίο Αντίο» που έγραψε και απήγγειλε ο ίδιος λίγες ώρες πριν από την ένεση θανάτου, αναφέρει κάτι που για μένα σηκώνει μεγάλη κουβέντα κι αν δεν προσεχθεί ανοίγει την πόρτα στην βαρβαρότητα, ενώ ειμαι σίγουρος πως ο ίδιος ο Βέλλιος δεν είχε αυτό τον σκοπό μια και η ζωή του μαρτυρεί το ακριβώς αντίθετο. Θέλει όμως προσοχή.
Λέει συγκεκριμένα, «Έζησα με αξιοπρέπεια. Με αξιοπρέπεια επέλεξα και να πεθάνω..». Κατανοώ τι ήθελε να πει, ο Βέλλιος και σέβομαι το δικαίωμα και την αγωνία του,απέναντι στο γεγονός να μην μπορεί να ελέγξει το νου και το σώμα του. Σέβομαι εάν θέλετε την γενναιότητα- εάν μπορούμε να την ονομάσουμε έτσι, εγώ προσωπικά διαφωνώ- απέναντι στο θάνατο που ίσως εγώ ως Χριστιανός να μην διαθέτω. Όμως εδώ τίθεται ένα δομικό ερώτημα για το ανθρώπινο πρόσωπο.


Δηλαδή γίνεται μια ταύτιση της αξιοπρέπειας με την δύναμη ή δυνατότητα; Ο άνθρωπος είναι άνθρωπος όσο ελέγχει τις δυνάμεις του, την σωματική ευρωστία και την νοητική λειτουργικότητα;
Τότε οι συνάνθρωποι μας, που πάσχουν από ανίατες ασθένειες σωματικές, νοητικές ή ψυχικές, δεν είναι αξιοπρεπείς; Του ψυχωτικού το παραλήρημα, του ανάπηρου η ακινησία, του πάσχοντος από Αλτσχάιμερ τα σάλια, του ηλικιωμένου η κατά σώμα ενούρηση κ.α, συνεπάγονται αναξιοπρέπεια; Αυτους τι τους κάνουμε; Τους θανατώνουμε γιατί είναι αναξιοπρεπείς;


Ο άνθρωπος είναι αξιοπρεπής γιατί είναι άνθρωπος. Τελεία. Εικόνα Θεού. Τελεία. Από εκεί και πέρα οποιαδήποτε κουβέντα ανοίγει το παράθυρο στην βαρβαρότητα, το φασισμό και την ιδεολογικοποίηση της δύναμης ως αυθεντική έκφραση του ανθρώπινου.
Ο Χριστός που μέχρι τέλους υπομένει θάνατο φρικτό ως ανάληψη ευθύνης και θυσίας ενώπιον της ανθρωπότητας, τι είναι; Αξιοπρεπής ή αναξιοπρεπής;
Χιλιάδες άνθρωποι που καθημερινά παλεύουν με σκληρές ασθένειες καταδεικνύοντας οτι η ζωή πρέπει να κερδίζει μέχρι τέλους, είναι αναξιοπρεπείς;

Όχι δεν είναι η δύναμη μονάχα άνθρωπος, αλλά και η αδυναμία και η αποτυχία. Δεν είναι μονάχα άνθρωπος ο νους και οι αισθητηριακές λειτουργίες, αλλά και κάτι άλλο, βαθύτερο και ουσιαστικότερο που πάντα μας διαφεύγει ως μυστήριο της ζωής και θανάτου.
Ο Στ. Ζουμπουλάκης, στο κείμενο του «Σε αναγνωρίζω» για την νόσο του Ασλχάιμερ, και την αναγνώριση του ανθρώπου ως ιερού, αναφέρει:
« Όταν ο άνθρωπός μας έχει γίνει πια φυτό, κατά τη σκληρή διατύπωση, στο τελικό στάδιο της νόσου, όταν καμία απολύτως χειρονομία του δεν μας επιτρέπει την αναγνώριση. Τότε, μόνο η ιδέα και η πίστη στην ιερότητα της ανθρώπινης ζωής μπορεί να δώσει απάντηση. Αν το ανθρώπινο κουβαράκι που ακινητεί αμίλητο και απαθές πάνω στο κρεβάτι, χωρίς να επιτελεί καμία από τις ανθρώπινες λειτουργίες, δεν το θεωρούμε ιερό, και αν δεν θεωρούμε ότι μας απευθύνει μια επιτακτική ηθική κλήση, τότε ο δρόμος για την απανθρωπιά έχει ανοίξει…. Ο άνθρωπος δεν είναι αυτό που γίνεται στα τελευταία του, δεν είναι αυτό που τον καταντάει η αρρώστια, είναι αυτό που ήταν σε όλη τη ζωή του, είναι αυτός που ήξερες, είναι αυτός με τον οποίο σχετιζόσουν» .

Σαφέστατα γνωρίζουμε, πόσο δύσκολο, επώδυνο και πολλές φορές απελπιστικό ,είναι να αντιμετωπίζεις ανίατες ασθένειες . Ότι συχνά αισθάνεσαι να μην έχεις ούτε ελπίδα, ούτε πίστη ούτε αντοχές. Υπάρχει κάποιος, που έστω μια φορά πάνω σε μια χημειοθεραπεία να μην σκέφτηκε, "ας πεθάνω να τελειώνω;». Ελάχιστοι. Ίσως και κανείς. Ποιος αντέχει τέτοιο πόνο; Είναι απόλυτα ανθρώπινο. Όμως είναι άλλο πράγμα ως άνθρωπος να πέσεις και να αισθανθείς απόγνωση, οτι δεν έχεις δηλαδή άλλες δυνάμεις, κι τελείως διαφορετικό να ιδεολογικοποιείς τον θάνατο και την δύναμη. Ίσως εγώ να μην άντεχα. Δεν είμαι καλύτερος ή πιο δυνατός από τον Βέλλιο και τον οποιοδήποτε άνθρωπο που πάσχει. Ίσως να είμαι και πιο αδύναμος.  Εκείνο όμως που δεν μπορούμε να επιτρέψουμε, ασχέτως εάν εμείς προσωπικά τα καταφέρουμε ή όχι, είναι να χαθεί η ιερότητα της ζωής και του ανθρώπου ως εικόνας Θεού. Να μην επιτρέψουμε ν' ανοίξει με κανέναν τρόπο η πόρτα της βαρβαρότητας, του φασισμού και ολοκληρωτισμού ως αποιεροποίηση της ζωής. Ο άνθρωπος είναι ιερός γιατί είναι άνθρωπο, εκεί βάζουμε τελεία.


6 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Πάτερ Χαράλαμπες ευλογείτε.

Εξαιρετικά τα όσα γράφετε, τα οποία δεν μπορώ παρά να προσυπογράψω με ενθουσιασμό. Ο τεθνηκώς Βέλιος (αυτό το χαρακτηρισμό θα χρησιμοποιούσα αρχικά, παρά μακαρίτης, ή μακαριστός, επειδή ο μακαρισμός αφορά κάποιον που καλοτυχίζουμε, όχι απλά γιατί ξεμπέρδεψε με τα βάσανα του παρόντος βίου, αλλά γιατί η ψυχή του έφθασε στο ποθητό τέρμα, το Θεό, και αναμένει πλέον και την ανάσταση του σώματος, ώστε να φθάση στο ποθητό αυτό τέρμα και ο πλήρης άνθρωπος κι όχι μόνο ένα μέρος του), ο τεθνηκώς Βέλιος λοιπόν, για να επανέλθω, βρίσκεται στην κρίση του μόνου αρμόδιου να τον κρίνει, όπως και τον οποιονδήποτε άλλο άνθρωπο, του Χριστού. Ας ελπίσουμε κι ας προσευχηθούμε, ο μόνος ετάζων καρδίας και νεφρούς, ο μόνος που είναι σε θέση να γνωρίζει κάτω από ποιες συνθήκες διαμόφρωσε ο τεθνεώς τις γνωστές του κοσμοθεωρητικές αντιλήψεις, να διακρίνει κάτω από τα επιφαινόμενα μια ψυχή έντιμη και ανιδιοτελή, που, χωρίς να το γνωρίζει, το Χριστό στην πραγματικότητα αναζητούσε. Μακάρι να είναι έτσι, ώστε να μην είναι απλά τεθνεώς, αλλά και μακαρίτης! Γένοιτο!

Ως προς την ουσία τής προβληματικής που αναπτύσσετε, θα έλεγα πως η διάσταση ανάμεσα στη δική σας θεώρηση και τη δική του, είναι ουσιαστικά απόρροια δύο διαφορετικών και ασύμπτωτων μεταξύ τους ανθρωπολογιών, δηλ. θεάσεων και αντιλήψεων του τι πραγματικά είναι ο άνθρωπος. Ξεκινώντας από αυτή την αφετηρία, θα παρατηρούσα ότι, υπό αυτή την έννοια, η γενναιότητα του τεθνηκώτος μπροστά στο θάνατο, την οποία εσείς, ως Χριστιανός, ενδεχομένως να μην έχετε, δεν πρόκειται στην πραγματικότητα για κανενός είδους γενναιότητα. Ο ίδιος, με βάση τα πιστεύω του, δεν ρισκάρει να απωλέσει κάτι άξιο λόγου. Ούτε και αυτό που για τον εαυτό σας υπονοείτε ως δειλία είναι, στο φως της πίστης, πραγματική δειλία. Πρόκειται για αγωνία εν όψει της παρουσίας και λογοδοσίας ενώπιον του Δικαιοκρίτου. Η δε "γενναιότητα" ενός απίστου, είναι μάλλον άγνοια κινδύνου. Δεν μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ως δειλό κάποιον που φοβάται να πηδήξει στο κενό από ύψος διακοσίων μέτρων, γνωρίζοντας ότι θα γίνει κομμάτια. Ούτε και γενναίο κάποιον που θα το επιχειρήσει, αγνοώντας τη συνέπεια του τολμήματός του. Η γενναιότητα ή δειλία σχετίζονται άμεσα με την επίγνωση των συνεπειών μιας πράξεως. Μου έκανε μεγάλη εντύπωση και συχνά επικαλούμαι κάτι που διάβασα στα ασκητικά τού αββά Δωροθέου. Λίγο πριν πεθάνει ο αββάς Αγάθων, τον ρώτησαν κάποιοι νεώτεροι μοναχοί, πώς αυτός, αυστηρός και βιαστής ασκητής σε όλη του τη ζωή, είχε αγωνία προ του επικείμενου θανάτου του. Η απάντησή του ήταν πως ο ίδιος έχει μεν την καλή μαρτυρία τής συνείδησής του, όμως σαν άνθρωπος κι αυτός, δεν μπορεί να είναι βέβαιος για το αν η ζωή του υπήρξε πραγματικά ευάρεστη στο Θεό, γιατί άλλα είναι τα κριτήρια του Θεού και άλλα των ανθρώπων. Αυτά περί γενναιότητας και δειλίας.

Ανώνυμος είπε...

Πέραν όμως αυτών, θα μου επιτρέψετε να μοιραστώ μαζί σας και κάποιες άλλες σκέψεις μου, με αφορμή την παθητική ευθανασία τού τεθνεώτος (και μακάρι και μακαριστού!) Βέλιου, με αφορμή τα όσα πληροφορήθηκα σχετικά από το διαδίκτυο. Μοιράζομαι αυτές τις σκέψεις μαζί σας, με κάθε επιφύλαξη για την ορθότητά τους, κατά το παράδειγμα του αββά Αγάθωνος. Αν υπάρχει κάποια ένσταση ή αποκλίνουσα αντίληψη πάνω σε αυτές, θα με ενδιέφερε να την πληροφορηθώ.

Διάβασα λοιπόν: "Σε ιδιόχειρο σημείωμα, που έγραψε στις 15 Ιουλίου και παρέδωσε στον δημοσιογράφο Κρικόρ Τσακιτζιάν, ο Αλέξανδρος Βέλιος δίνει σαφείς οδηγίες για την κηδεία του, η οποία θα γίνει αύριο, Τρίτη, στις 15:00, στο Α' νεκροταφείο της Αθήνας. «Θέλω το φέρετρό μου να είναι λιτό, από φυσικό ξύλο. Η αίσθηση της πολυτέλειας στον θάνατο μου φαίνεται άκρως κακόγουστη. Η βασική μου επιθυμία είναι να μην υπάρχει σταυρός στον τάφο μου. Μια απλή στήλη, στην οποία θα αναγράφεται το όνομα και οι χρονολογίες γέννησης και θανάτου μου. Πάνω στη μαρμάρινη πλάκα, να χαραχθεί η εξής φράση: “ευ ζην, ευ θνήσκειν”. Αν υπάρχει μια φωτογραφία μου σε λιτή κορνίζα. Όχι καντηλάκια και άλλα παρόμοια. Λίγα φρέσκα λουλούδια κάπου - κάπου, για να φαίνεται πως δεν έχω λησμονηθεί», αναφέρει χαρακτηριστικά". Και ακόμα: "Η νεκρώσιμη ακολουθία θα ψαλεί στην εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων την Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου, στις 15.00, και η κηδεία θα γίνει από το Α΄ νεκροταφείο της Αθήνας". Όπως και έγινε.

Και τίθεται το ερώτημα: Παρά το γεγονός ότι ο Βέλιος δεν εκφράζει άμεσα την επιθυμία του να μην του γίνει εκκλησιαστική εξόδιος ακολουθία, ωστόσο η σαφής έκφραση της "βασικής του επιθυμίας να μην υπάρχει σταυρός στον τάφο του" δεν έχει ισοδύναμη αξία; Η έκφραση μιας τέτοιας "βασικής επιθυμίας" δεν συνιστά συνειδητό και σαφή αυτό-αφορισμό του από το Σώμα τής Εκκλησίας, ανεξαρτήτως της γνωστής διαχρονικής του στάσης έναντι της Εκκλησίας και του τρόπου που επέλεξε να βάλει τέλος στη ζωή του; Με το δεδομένο αυτό, πώς νοείται η τέλεση εκκλησιαστικής κηδείας; Καλώς ή κακώς τελέστηκε;

Η προσωπική μου άποψη είναι κακώς. Η Εκκλησία και οι Χριστιανοί επιθυμούν και εύχονται τη σωτηρία όλων ανεξαιρέτως των ανθρώπων, γιατί όλοι ανεξαιρέτως οι άνθρωποι ήλθαν στη ζωή επειδή ο Θεός το θέλησε προαιωνίως, προκειμένου να φτάσουν στο σκοπούμενο τέρμα τους, την ένωση με το Αρχέτυπο, με βάση το οποίο πλάστηκαν, τον αναστημένο θεάνθρωπο Χριστό. Να γίνουν δηλ. και αυτοί θεάνθρωποι! Κι επιθυμούν αυτό διακαώς οι Χριστιανοί, γιατί το επιθυμεί και ο Θεός τους. Και για τους αιρετικούς, και για τους αλλόθρησκους, και για τους αγνωστικιστές και για τους άθρησκους, τους άθεους, και τους μαχητικούς ακόμα άθεους! Για τη σωτηρία και αυτών των ίδιων των δαιμόνων (κατά τον όσιο Ισαάκ το Σύρο), νομιμοποιούμαστε να προσευχώμαστε κατ' ιδίαν. Θα έλεγα και ο Λειτουργός, όταν προσκομίζει, μυστικά, νομιμοποιείται να μνημονεύει και αυτούς όλους. Όμως επίσημα και εμφανώς, η Εκκλησία επιφυλάσσει τα αγιαστικά της μέσα, και σε αυτά συμπεριλαμβάνονται, εκτός των Μυστηρίων της, και οι διάφορες ακολουθίες της, μόνο στα μέλη της! Κατ' άκραν οικονομία, ακόμα και σε εκείνα τα υποτιθέμενα μέλη της, που έργω αυτο-αφωρίστηκαν (μη διατηρώντας καμμία σχέση μαζί της) αλλά, τουλάχιστον, δεν δήλωσαν ρητά, λόγω, την επιθυμία τους να αποποιηθούν τη χριστιανική τους ιδιότητα. Στους τελευταίους μπορεί να συμπεριληφθεί ο Βέλιος, έχοντας εκφράσει την παραπάνω "βασική επιθυμία";

Επαμεινώνδας Μανδηλάς είπε...

Συμφωνώ, π. Χαράλαμπε, με τον εύστοχο σχολιασμός σας!
Με την μη αποδοχή της ιερότητας του προσώπου, πολύ εύκολα ανοίγει ο δρόμος για την απανθρωπία και τον μηδενισμό!!!

Ένας ανάλογος σχολιασμός(πιάνοντας κάποια άλλη πτυχή του ευαίσθητου αυτού θέματος) έγινε από την πλευρά μου, με αφορμή το άρθρο "Ευ θνήσκειν', του κ. Θεοδωρόπουλου,
που νομίζω πως έχει κάποιο ενδιαφέρον:

http://www.kathimerini.gr/873804/opinion/epikairothta/politikh/ey-8nhskein

Διογένης -Ε.Μ.

Ανώνυμος είπε...

ΕΙΝΑΙ ΚΑΘΑΡΗ ΑΥΤΟΚΤΟΝΙΑ ΠΑΕΙ ΚΑΙ ΤΕΛΕΙΩΣΕ . Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ ΔΕΝ ΠΙΣΤΕΥΕ ΣΤΟΝ ΘΕΟ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΑΙΩΝΙΟΤΗΤΑ . ΔΙΚΑΙΩΜΑ ΤΟΥ !

Ανώνυμος είπε...

10:07
Ποιος του έδοσε το δικαίωμα αυτό, παιδί μου;
Διάβολος; Ο Θεός σίγουρα όχι!

Ανώνυμος είπε...

Αυτοί οι "θρησκευόμενοι" που βγάζουν χολή εναντίον των επιλογών του Βέλιου και κάθε Βέλιου είναι οι ίδιοι που ζητούν μετάνοια από τους άλλους αλλά δεν κάνουν τον κόπο να αναρωτηθούν πόσο αντιχριστιανικό είναι αυτό που κάνουν οι ίδιοι. Δεν ξέρω αν συμφωνώ ή διαφωνώ με την επιλογή του Βέλιου. Γιατί πολύ απλά δεν είμαι στη θέση του. Και να ήμουν στη θέση του πάλι δεν θα ήξερα γιατί δεν είμαι ο Βέλιος. Για να καταλάβει κάποιος την επιλογή κάθε ανθρώπου δεν αρκεί μόνο να έρθει στην ίδια θέση αλλά να γίνει ο ίδιος αυτός που κρίνει. Με τη δική του λογική, τη δική του σκέψη, αξίες, φοβίες, εμπειρίες και σε πολλές περιπτώσεις και κόμπλεξ. Και οι Ιάπωνες αυτοκτονούν θεωρώντας πως ξεπλένουν τη ντροπή τους. Ποιος ανεγκέφαλος θα θεωρούσε πως είναι πιο σοφός για να κρίνει τις πράξεις τους μόνο και μόνο επειδή γεννήθηκε στην άλλη μεριά του πλανήτη και μεγάλωσε ως χριστιανός; Εκεί έρχεται να δέσει το "μην κρίνετε για να μη κριθείτε". Χριστιανική ή όχι, λάθος ή σωστή η επιλογή του Βέλιου ήταν προσωπική. Και σίγουρα το πιο σωστό είναι την τελευταία του επιστολή να τη δούμε ως καθαρά και μόνο ως προσωπική και όχι ως συμβουλή σε όσους συνεχίζουν να ζουν. Προσωπικά ντρέπομαι πάρα πολύ για όλους τους "θρησκευόμενους" που τον κατηγορούν. Είναι αυτοί που με έχουν απομακρύνει από την Εκκλησία. Όχι όμως από τον Θεό. Γιατί από τον Θεό δε μπορεί να με απομακρύνει κανείς που αντί να προσπαθεί να υψώνει την ψυχή του για να θεωθεί κατεβάζει τον Θεό στα μέτρα του για να κάνει κριτική από τις επιλογές ενός καρκινοπαθή μέχρι το ποιος του πήρε τη θέση στο πάρκινγκ και να γεμίζει ψυχές με φόβο αντί με έλεος. Θερμά συγχαρητήρια πάτερ Λίβυε για το κείμενο σου. Ευτυχώς υπάρχεις κι εσύ για να δείχνει ο Θεός αυτό που πραγματικά είναι. Απέραντη Αγάπη.