Αναγνώσματα α'

Μου το έστειλε καλός φίλος και αδελφός από το Άγιον Όρος και το δημοσιεύω όπως μου ήρθε, δηλαδή το απόσπασμα από το βιβλίο της Μάρως Βαμβουνάκη " Χορός Μεταμφιεσμένων " που διάλεξε εκείνος.

Η απώλεια εκείνων που συνηθίσαμε είναι πάντοτε πολύ βαριά. Στην τραγωδία Φιλοκτήτης του Σοφοκλή ο ταλανισμένος ήρωας, όταν διασώζεται και φεύγει με καράβι, στρέφεται και θρηνεί αποχαιρετώντας τη φριχτή σπηλιά του μαρτυρίου του.

Γι’ αυτό υπάρχουν άνθρωποι που προτιμούν να παραμένουν κολλημένοι στα γνωστά μισητά τους παρά να βάλουν πλώρη για ευχάριστες αλλαγές που, ως απειλητικά άγνωστες, τους απωθούν. Η αδράνεια του να βουλιάζουν παραμένοντας σε ζωή-βάλτο, που όμως συνήθισαν, είναι ένας από τους πιο κοινούς λόγους που οι άνθρωποι είναι δυστυχισμένοι. Η αδράνεια για κάποιους Άγιους Πατέρες, είναι, είπαμε, μια από τις δαιμονικές προκλητικές καταστάσεις που καλούνται να πολεμήσουν οι άνθρωποι. Σε αυτές τις νωθρές καταστάσεις ως βασανιστική ηδονή αναδύεται η γκρίνια· η κατηγόρια για όλα τα άλλα, για τις συνθήκες, τη μοίρα, τον σκληρό Θεό, την ανυπαρξία Θεού, ποτέ για τον δικό μας προβληματικό τρόπο. Τούτη άλλωστε είναι και η κύρια αιτία της ακινησίας μας μέσα στον δυσώδη βάλτο όπου ζούμε, που καταριόμαστε, αλλά αρνούμαστε, μετακινούμενοι, να εγκαταλείψουμε. Η άρνηση να δούμε το ρόλο μας στη μιζέρια. Η ανάληψη ευθυνών είναι η βασική ιδιότητα της ωριμότητας και η ωριμότητα με την απελευθέρωση πάνε χέρι χέρι. Όταν λέμε ωριμότητα, δεν εννοούμε να βρίσκεται κάποιος μέσα σε ενήλικη εποχή αλλά να βρίσκεται μέσα στην πραγματική του ηλικία, στο πραγματικό στάδιο της ζωής του, στο τώρα. Όταν είναι νήπιο, είναι νήπιο· όταν νέος, νέος· όταν άνδρας, άνδρας· όταν γέροντας, γέροντας. Κάπως έτσι το εκφράζουν και τα Ιερά Κείμενα. Κάπου είχα διαβάσει άλλωστε ότι το ωραίο συμπίπτει με το «είμαι στην ώρα μου»· με το έγκαιρο.
Το ωραίο, όπως και το εύγε, αντίθετα απ’ ό,τι θα περίμενε μια ρηχή λογική, μια επιφανειακή θεραπευτική, αντί να ανακουφίζει πονάει, όταν εμείς μέσα μας δε νιώθουμε ωραία. Δεν είναι σπάνιες οι αυτοκτονίες σε δωμάτια ξενοδοχείων κατά τις διακοπές σ’ ένα μέρος που κατά τεκμήριο είναι πανέμορφο. Η γύρω ωραιότητα μετατρέπεται σε κοφτερό μαχαίρι για την εσωτερική ασχήμια. Η χαμηλή αυτοπεποίθηση σκύβει κι άλλο, ντροπιασμένη και θυμωμένη, όταν βρεθούμε κάπου όπου όλα λειτουργούν με άρση, προς τα πάνω, με δύναμη. Σχεδόν πάντα συγκρίνουμε αυτό που είμαστε, αυτό που έχουμε, με τους άλλους και το περιβάλλον όπου θα βρεθούμε. Η σύγκριση είναι ένα διαρκές βασανιστήριο, γιατί τα κριτήριά μας και οι φιλοδοξίες μας είναι κατά κανόνα εγωιστικά.
Γι’ αυτό η ταπείνωση είναι έτσι χαρούμενη. Ο ταπεινός, όπως και το αθώο παιδάκι, δεν έχει καιρό και διάθεση να ασχολείται συνεχώς με την εικόνα του, το πώς τον κρίνουν οι άλλοι και τα ανακυκλούμενα αρνητικά συναισθήματά του. Γίνεται όλος μάτια και αισθήσεις στη δίψα του να χαίρεται το παρόν και να κατανοεί όσα προσφέρονται. Άρα ζει. Μια προσευχή που αγαπώ πολύ λέει: Θεέ μου, αξίωσέ με να καταλαβαίνω τα συνεχή δώρα που μου στέλνεις. Το Εγώ το αυθεντικό, όχι το κομπλεξικό, το ανακαλύπτεις ως μαργαριτάρι μόνο άμα το εξαφανίσεις. Όμως τούτη η γόνιμη απώλεια είναι δραματικά δυσεπίτευκτη, γιατί δεν μπορείς να χάσεις κάτι που δεν έχεις.
Είναι μεγάλη νίκη να τραβάμε το παραπέτασμα του εαυτούλη μας και να αγναντεύουμε τα έξω τοπία, τον άλλον όπως είναι, όχι σε σύγκριση με εμάς. Να επανερχόμαστε στην παρθένα ματιά, την πρώτη αυγή, κάθε τόσο, όπως οι μεγάλοι δημιουργοί· και όπως ο Ύμνος εις την Κοίμησιν της Θεοτόκου κατά τρόπο συγκλονιστικό και μυστικότατα υπέρλογο ψάλλει: Στη γέννα σου την παρθενία εφύλαξες.

Της Μάρω Βαμβουνάκη - Από το βιβλίο «Χορός Μεταμφιεσμένων»